Van maandag 20 tot vrijdag 24 november was het, in het kader van Burgerschap, de Week van de Democratie op Thorbecke Scholengemeenschap, locatie m-h-a. Tijdens deze week werd in de lessen aandacht besteed aan thema’s als democratie en stemrecht.

Hiske Kromdijk, directeur van de school, is ambassadeur van het thema Burgerschap. In het kader daarvan vertelde zij: ‘Op de Thorbecke vinden we het erg belangrijk dat leerlingen leren samenleven. Daartoe investeren we de komende jaren in doelgericht, samenhangend en merkbaar burgerschapsonderwijs.’ Tijdens deze Week van de Democratie hadden leerlingen daarom gesprekken over de verkiezingen, de Tweede Kamer, de individuele partijen en de partijprogramma’s. Deze kennis konden de leerlingen op maandag en dinsdag zelf in de praktijk brengen. Toen stonden namelijk twee stembureaus klaar in de school, waar leerlingen zelf mochten stemmen op een partij van hun keuze.

De stembureaus

Bij beide stembureaus zaten drie ‘stembureauleden’, bestaande uit (oud-)docenten en ouders. Zij hielden alles in de gaten, controleerden de identiteitsbewijzen van de leerlingen en gaven waar nodig uitleg.

Irene (moeder): ‘We krijgen hier allerlei klassen. 10-14 is geweest, en de klassen 1, 2 en 3 ook. Beneden in het gebouw wordt gestemd door de bovenbouwleerlingen. Ook morgen kan nog gestemd worden. Leerlingen hebben dit tot op zekere hoogte voorbereid, want er is veel aandacht voor geweest in de klas. Ik ben er vandaag bij omdat ik het leuk vind om te helpen op school, daar leer je zelf ook weer van. Ik heb twee dochters en hoewel zij er inhoudelijk nog niet veel van wisten waren ze er wel mee bezig. Er zitten bijvoorbeeld veel partijen op TikTok, en daar denken zij dan over na; is dit goed, en zou ik daarop stemmen? De verkiezingen leven dus zeker bij mij thuis, hoewel de kinderen minder met de thema’s zelf bezig zijn. Andere scholen zijn ook bezig met de verkiezingen, dus er is landelijk veel aandacht voor. Ik denk ook dat de partijen uit de Tweede Kamer de uitslagen van de verkiezing hier op school ook interessant vinden, zo kunnen ze peilen wat de jongeren bezighoudt.’

Agnes (moeder): ‘Democratie is het belangrijkste wat we hebben in Nederland. Ik draag dat echt een warm hart toe. Mijn zoon is er ook mee bezig. Hij vroeg thuis bijvoorbeeld of je moest stemmen naar aanleiding van wat uit de stemwijzer kwam, en vraagt regelmatig naar bepaalde onderwerpen die met democratie en stemmen te maken hebben. Niet alle leerlingen zijn natuurlijk even geïnteresseerd of voorbereid. We krijgen nu ook vragen als ‘waar is dit voor’ en ‘wat moet ik invullen’. Ik probeer de leerlingen wel mee te geven dat stemmen een bevochten voorrecht is, dus zeg ik tegen ze als ze binnenkomen: ‘Jij mág je stem uitbrengen.’ Dat is bijzonder en een verantwoordelijkheid waar je weloverwogen een beslissing over moet nemen. De uitslagen van deze stemming op school zijn ook een weerspiegeling van wat onder de jongeren speelt op het moment.’

Liesbeth Richen (oud-docent): ‘Ik ben al met pensioen, maar ben speciaal hiervoor benaderd om te helpen bij het stembureau op school. En dat doe ik natuurlijk graag. Democratie en stemrecht zijn belangrijke onderwerpen. Dit is de tweede keer dat ik hier weer ben sinds 2015, dat is wel bijzonder. Ik had me thuis al voorbereid, maar het loopt natuurlijk meestal net iets anders als je daadwerkelijk op school bent. Leerlingen zijn vaak enthousiast maar weten nog niet precies hoe dit in zijn werk gaat. Veel van hen vergeten hun identiteitsbewijs of hebben zich nog niet in de partijen verdiept. Maar net als bij de echte verkiezingen mogen leerlingen ook blanco stemmen; dan vullen ze niets in, maar telt de stem wel mee voor het totaal. Op die manier kunnen ze wel een boodschap uitdragen.’

De drie vrouwen hadden onderling ook leuke vraagstukken die werden besproken tussen de groepen stemmers door. Welk stelsel werkt het best (en zijn er nu teveel, of is dat juist ook ergens goed voor?), heb jij zelf al besloten op wie je gaat stemmen en zou jij je kind stemadvies geven? Zo leidden deze thema’s ook bij de volwassenen tot heel interessante gesprekken die stof tot nadenken gaven.

Wat vinden de leerlingen?

Niet alle leerlingen waren al even bekend met de partijen en lijsttrekkers. ‘De PVV? Waar staat dat voor? Partij voor de… voeten?’ Toch was de meerderheid heel enthousiast om te mogen stemmen, en werd op de gang druk overlegd over wie waarop had gestemd.

Arbed en Mees uit klas 2 hebben allebei gestemd.
Mees: ‘Ik heb er van tevoren nog niet zo heel veel over nagedacht, en eigenlijk pas hier besloten wat ik zou aanvinken.’
Arbed: ‘Ik had ook nog niet bedacht waar ik op zou gaan stemmen, maar het is wel iets wat je serieus moet nemen.’
De jongens waren het erover eens: ‘We vinden het stemmen en de democratie wel belangrijke onderwerpen. Het gaat toch over de toekomst, dus daar moet je uiteindelijk wel over na gaan denken.’

Een groep leerlingen uit 6 vwo mocht ook stemmen. Een deel van de leerlingen was echt bezig met het stemmen en had zich erop voorbereid, een ander deel had er iets minder over nagedacht. ‘Ik vond het echt lastig om te bedenken op wie ik wilde stemmen!’, vertelt een van hen. In de les hebben de leerlingen al gehoord en geleerd over stemrecht en democratie. Daarnaast hebben ze klassikaal het verkiezingsdebat van SBS gekeken. Dit vonden ze interessant, maar ook wel grappig. ‘Het debat ging soms alle kanten op en het was wel leuk om de politici te zien debatteren op deze manier’, zegt een leerling.

Hoewel niet iedereen even betrokken was met het thema, zagen ze het stemmen allemaal als een serieuze zaak. ‘Sommigen van ons mogen ook officieel gaan stemmen komende woensdag, wij zijn al achttien’, geeft een van de jongens aan, wijzend naar zichzelf en nog wat leerlingen. Ook die stemming nemen ze zeker serieus.
Op de vraag of de leerlingen weten waarom hun school zo heet, wordt zonder aarzelen geantwoord: ‘Naar Johan Rudolph Thorbecke! Die heeft de grondwet herzien, in de negentiende eeuw.’

Een docent aan het woord

Marieke Eisses (docent economie): ‘Deze week is de eerste keer dat ik zoiets als dit meemaak. Ter voorbereiding heb ik vorige week les gegeven over democratie; wat is het, hoe verloopt het stemproces en wat is de geschiedenis ervan. Sommige leerlingen waren heel geïnteresseerd, zij wilden direct de stemwijzer voor jongeren invullen. Anderen hadden nog wat meer vragen. Zij wilden weten waarom ze zouden moeten stemmen of wat er gedaan zou worden met hun stem. Uiteindelijk zijn al mijn leerlingen het lokaal binnen gegaan om te stemmen, dus ze hebben allemaal ervaren hoe dit in zijn werk gaat. Ik vind dit onderwerp zelf ook belangrijk. Daarom moedig ik leerlingen aan om eens na te denken over hun toekomst en wat er nu speelt in Nederland en in de wereld. Het feit dat ze daar een tijdje mee bezig zijn is goed voor ze.’

De uitslag van de verkiezing op Thorbecke werd op woensdag 22 november tijdens de grote pauze bekendgemaakt.